Zeszyty

Wszystkie artykuły są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Problemy Kolejnictwa zeszyt nr 200, 2023

Słowo wstępne redaktora Naczelnego
czytaj    pobierz (PDF 187 kB)

 1. Sekcjonowanie podłużne sieci jezdnej w stacjach na liniach jednotorowych
Damian DRATWA

 strony: 7-19

Streszczenie. Długość linii kolejowych normalnotorowych pod zarządem PKP Polskich Linii Kolejowych S.A. wynosi 18 522,503 km, w tym linii zelektryfi kowanych 11 940,509 km. W celu zapewnienia niezawodnego zasilania trakcji elektrycznej, a także zapewnienia możliwości wykonywania prac przy wyłączonym napięciu w sieci lub na skutek awarii stosuje się sekcjonowanie. Dzięki podziałowi elektrycznemu sieci jezdnej można wyłączać konkretne jej odcinki. Wpływ na przepustowość stacji w wyniku wyłączenia zasilania w sieci zależy od sposobu wykonania sekcjonowania. Wykonanie to nie jest ściśle określone w przypadku stacji na liniach jednotorowych, gdzie sekcjonowanie sieci jezdnej jest wykonywane w różny sposób. W artykule przeanalizowano wpływ sekcjonowania podłużnego na możliwość prowadzenia ruchu pociągów trakcją elektryczną na przykładzie dwóch odcinków jednotorowych linii kolejowych nr 15 i 16.

Słowa kluczowe: sieć trakcyjna, sekcjonowanie podłużne, przepustowość stacji, zamknięcia torowe, utrzymanie sieci trakcyjnej
 pobierz (PDF 3 113 kB) 

2. Czynniki warunkujące rozwój kolejowych przewozów pasażerskich i towarowych na przykładzie województwa podkarpackiego
Marek GRAFF

 strony: 21-38

Streszczenie. Dostępność funduszy UE na modernizację infrastruktury, w tym kolei (remonty infrastruktury i zakupy taborowe) spowodowała, iż władze samorządowe Podkarpacia początkowo przystąpiły do pozyskiwania taboru z napędem spalinowym, a później także elektrycznym. Remonty sieci kolejowej są – z jednej strony wykonywane przez właściciela infrastruktury – PLK, zarządzanego centralnie, z drugiej zaś bardziej skomplikowane z powodów kosztów oraz prawno-proceduralnych (konieczność zgodności z prawem UE). Zatem np. modernizacja LK 91 Kraków – Rzeszów rozpoczęła się dopiero w 2011 r., dla porównania, pierwsze pojazdy spalinowe Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie zakupił w 2004 r., elektryczne w 2013 r. Wraz z pozyskiwaniem kolejnych pojazdów (do połowy 2023 r. ich liczba – wraz z zamówionymi – to 49 egzemplarzy) oraz wykonywanymi remontami infrastruktury, zdecydowano się na uruchomienie Podmiejskiej Kolei Aglomeracyjnej (PKA), łączącej Rzeszów z miejscowościami położonymi do 50 km od stolicy Podkarpacia po istniejącej infrastrukturze kolejowej. Obecnie jest realizowana kompleksowa modernizacja stacji Rzeszów Główny, w tym remont dworca. Poza tym, z powodu bliskości granicy z Ukrainą, kilka lat temu przystąpiono do modernizacji linii kolejowych biegnących w kierunku wschodnim i stacji granicznych PLK i UZ (1435 + 1520 mm), które po inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. okazały się bardzo potrzebne w obliczu konieczności przewozu uchodźców oraz pomocy międzynarodowej dla walczącej Ukrainy.

Słowa kluczowe: Podkarpacie, PLK, PKA (Podmiejska Kolej Aglomeracyjna), Lotnisko Jasionka
 pobierz (PDF 4385 kB) 

3. Podstawowe warianty analitycznej metody projektowania układów geometrycznych toru
Władysław KOC

strony: 39-53

Streszczenie. W artykule zostały przedstawione (i rozszerzone) podstawowe założenia analitycznej metody projektowania układów geometrycznych toru. Poszczególne elementy układu (odcinki proste, łuki kołowe i krzywe przejściowe) są opisywane za pomocą równań matematycznych i łączone ze sobą z zachowaniem warunku zgodności stycznych. Metoda obejmuje różne przypadki projektowe: przypadek symetryczny, z krzywymi przejściowymi tego samego rodzaju i tej samej długości, przypadek niesymetryczny powstały w wyniku zróżnicowania rodzaju i długości krzywych przejściowych, jak również sposoby projektowania łuków koszowych i łuków odwrotnych. W artykule przedstawiono także szczegółową procedurę projektowania dla typowego, najbardziej rozpowszechnionego przypadku, w którym występuje symetryczne usytuowanie krzywych przejściowych względem łuku kołowego. Rozpatrzono dwa podstawowe warianty różniące się usytuowaniem lokalnego układu współrzędnych. W wariancie standardowym (uniwersalnym) położenie początku tego układu w układzie PL-2000 nie jest znane i zostaje określone dopiero w końcowej fazie procedury. Z tego powodu mogą pojawiać się pewne problemy interpretacyjne. W przypadku symetrycznego układu geometrycznego trudności tych można jednak uniknąć dzięki wprowadzonej modyfi kacji polegającej na zlokalizowaniu początku lokalnego układu współrzędnych w punkcie przecięcia obydwu kierunków głównych trasy. W artykule przedstawiono algorytmy obliczeniowe dla obydwu omawianych wariantów. Korzyści wynikające z wprowadzonej modyfi kacji ilustrują zamieszczone przykłady obliczeniowe.

Słowa kluczowe: droga kolejowa, analityczna metoda projektowania, modyfi kacja lokalnego układu współrzędnych, algorytm obliczeniowy, przykładowe układy geometryczne
 pobierz (PDF 1 216 kB) 

4. Kluczowe zagadnienia dróg kolejowych w pracach prof. Henryka Bałucha
Andrzej MASSEL

strony: 55-59

 pobierz (PDF 228 kB) 

5. Przegląd obszarów aktywności Instytutu Kolejnictwa
Marek PAWLIK

strony: 61-75

Streszczenie Transport kolejowy korzysta z rozwiązań mechanicznych, pneumatycznych, elektrycznych, elektrotechnicznych, przekaźnikowych oraz elektronicznych i komputerowych, a także hydraulicznych, optycznych i laserowych. Te wszystkie technologie są wykorzystywane na potrzeby realizacji oraz bieżącej kontroli prawidłowego działania różnych funkcji infrastrukturalnych i taborowych oraz wsparcia i dokumentowania eksploatacji i prac utrzymaniowych. Bezpieczne i niezawodne funkcjonowanie kolei w istotnym zakresie zależy od właściwego współdziałania różnych stosowanych rozwiązań technicznych i proceduralnych. Opiera się ono na dokumentach normatywnych, procedurach dopuszczeniowych oraz zasadach postępowania przy zmianach technicznych, eksploatacyjnych i organizacyjnych. Artykuł przedstawia złożoność techniczną systemu kolejowego, rodzaje i uwarunkowania formalne dokumentów normatywnych i dokumentów prawnych defi niujących wymagania techniczne i proceduralne, aby na tym tle przedstawić obszary aktywności Instytutu Kolejnictwa począwszy od kompetencji technicznych i zaplecza badawczego wykorzystywanych w procesach dopuszczeniowych, aż do zaangażowania w prace nad dokumentami normatywnymi.

Słowa kluczowe: infrastruktura kolejowa, tabor kolejowy, procesy dopuszczeniowe, dokumenty normatywne
 pobierz (PDF 308 kB) 

6. Oddziaływanie kolei dużych prędkości na środowisko. Część 1: Oddziaływania akustyczne
Krzysztof POLAK

strony: 77-84

Streszczenie W artykule opisano zagadnienia związane z oddziaływaniami akustycznymi generowanymi przez koleje dużych prędkości. Wskazano najważniejsze regulacje prawne z zakresu hałasu w transporcie kolejowym, a także scharakteryzowano główne źródła hałasu generowanego przez linie kolejowe dużych prędkości. Podjęto się próby określenia negatywnego oddziaływania akustycznego na poszczególne elementy środowiska w fazie budowy, eksploatacji oraz likwidacji kolei dużych prędkości. Wskazano najczęściej stosowane rozwiązania minimalizujące ten wpływ.

Słowa kluczowe: hałas, oddziaływanie akustyczne, kolej dużych prędkości, oddziaływanie kolei dużych prędkości na środowisko
 pobierz (PDF 560 kB) 

7. Wytrzymałość elektryczna aparatów łączeniowych prądu stałego
Artur ROJEK

strony: 87-97

Streszczenie Artykuł jest poświęcony badaniom wytrzymałości elektrycznej aparatów łączeniowych prądu stałego, takich jak wyłączniki szybkie, rozłączniki i styczniki. Przedstawiono wymagania normatywne dotyczące tych badań oraz przykładowe wyniki, które otrzymano podczas badań wykonywanych w laboratorium zwarciowym Zakładu Elektroenergetyki Instytutu Kolejnictwa. Najczęściej badane są aparaty łączeniowe o napięciach znamionowych 900, 1800 i 3600 V DC oraz prądach znamionowych nawet do 6,5 kA. Przedstawiono zjawiska i zagrożenia mogące występować podczas badań wytrzymałości elektrycznej.

Słowa kluczowe: wytrzymałość elektryczna, wyłącznik szybki, rozłącznik, stycznik, wyłączanie prądu stałego
 pobierz (PDF 2 625 kB) 

8. Zmiana systemu zasilania trakcji elektrycznej w Polsce z 3 kV DC na 25 kV
Artur ROJEK

strony: 99-111

Streszczenie artykule porównano systemy zasilania kolejowej trakcji elektrycznej 3 kV DC oraz 25 kV AC. Scharakteryzowano obydwa systemy, ich wymagania w zakresie zasilania podstacji trakcyjnych, strat w systemach oraz wpływ wyboru systemu na parametry ruchu kolejowego.

Słowa kluczowe: system zasilania trakcji elektrycznej, system 3 kV DC, system 25 kV AC, straty energii, sieć trakcyjna
 pobierz (PDF 684 kB) 

9. Problematyka badań oddziaływania taboru kolejowego na urządzenia srk
Łukasz ZAWADKA, Dominik ADAMSKI

strony: 113-119

Streszczenie W artykule scharakteryzowano działanie i podstawowe komponenty urządzeń stwierdzania niezajętości torów i rozjazdów, które są obecnie stosowane na sieci PKP PLK S.A. Opisano także badania realizowane w Instytucie Kolejnictwa, które dotyczą oddziaływania taboru kolejowego na obwody torowe i systemy liczników osi oraz pomiary impedancji osi zestawu kołowego dla określonego typu pojazdu trakcyjnego. Do każdej z opisanych metod przedstawiono przykładowe wyniki z wykonanych pomiarów.

Słowa kluczowe: obwody torowe, liczniki osi, zakłócenia, pola magnetyczne, EMC
 pobierz (PDF 943 kB) 

10. Zjawiska aerodynamiczne wywołane przejazdem pociągu Część 6: Inne oddziaływania. Podsumowanie cyklu
Andrzej ZBIEĆ

strony: 121-128

Streszczenie W cyklu artykułów opisujących zjawiska aerodynamiczne wywołane przejazdem pociągu scharakteryzowano oddziaływania pociągu jadącego z dużą prędkością na sam jadący pociąg, na inne pociągi, na obiekty znajdujące się przy torze oraz na ludzi. Oddziaływanie to może być dwojakiego rodzaju: przez wytwarzane ciśnienie i przez podmuch. Oprócz analizy literatury, uwzględniono badania przeprowadzone przez autora. W szóstej części cyklu opisano oddziaływanie aerodynamiczne mieszane na ludzi, inne rodzaje oddziaływań oraz dokonano podsumowania całego cyklu.

Słowa kluczowe: tabor kolejowy, koleje dużych prędkości, zjawiska aerodynamiczne
 pobierz (PDF 688 kB) 

Wszystkie artykuły są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Problemy Kolejnictwa zeszyt nr 202, 2025

Słowo wstępne redaktora Naczelnego
czytaj    pobierz (PDF 437 kB)

 1. Rys historyczny rozwoju systemów sterowania ruchem kolejowym na przykładzie prac prowadzonych w Instytucie Kolejnictwa
Andrzej Białoń

 strony: 7-17

Streszczenie. Systemy sterowania ruchem kolejowym zapewniają bezpieczną jazdę taboru kolejowego, wykorzystując odpowiednie urządzenia w sposób automatyczny lub z udziałem operatora. W artykule przedstawiono rys historyczny rozwoju urządzeń sterowania ruchem kolejowym od jego początków po dziś dzień. Przedstawiono także proces udoskonalania urządzeń srk na przykładzie prac prowadzonych w Polsce, a w szczególności w Zakładzie Sterowania Ruchem i Teleinformatyki Instytutu Kolejnictwa. Zwrócono uwagę na elementy urządzeń sterowania ruchem zmieniające się w związku z rozwojem technologii. Pokazano również współpracę międzynarodową Zakładu Sterowania Ruchem i Teleinformatyki Instytutu Kolejnictwa, a także jego działania w zakresie popularyzacji wiedzy.

Słowa kluczowe: transport szynowy, sterowanie ruchem, rozwój, badania
 pobierz (PDF 1 678 kB) 

2. „Piękna Helena” i nie tylko ten parowóz
Andrzej Chudzikiewicz, Ignacy Góra

 strony: 19-30

Streszczenie. 

Uzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku stanowiło potężny bodziec dla wielu obszarów życia społeczno-gospodarczego tworzącego się od podstaw państwa Polskiego. Jednym z obszarów, istotnym dla rozwoju gospodarki oraz życia społecznego, był transport i przemysł budowy parowozów. Parowóz był w tym okresie nowoczesnym środkiem transportu umożliwiającym przemieszczanie ludzi i towarów na bliższe i dalsze odległości, szybko, sprawnie i komfortowo.
W artykule przedstawiono historię rozwoju polskiej szkoły konstrukcji i budowy lokomotyw po 1918 roku i na tym tle rozwój badań parowozów konstruowanych i budowanych w nowo powstałych fabrykach, a w szczególności historię powstania projektu i budowy parowozu Pt31. Po roku 1918 zaczęli powracać z Rosji do Polski inżynierowie, wybitni konstruktorzy parowozów, którzy rozpoczęli „pracę u podstaw”, tworząc na polskich uczelniach technicznych Katedry Budowy Lokomotyw i uczestnicząc także w pracach związanych z organizacją produkcji i konstrukcji nowych lokomotyw. Przykładami takich postaci mogą być: Antoni Xiężopolski, Wacław Łopuszyński, Albert Czeczott czy Adolf Langrod. Dynamicznie rozwijające się w Polsce po 2019 roku, wyższe szkolnictwo techniczne a zwłaszcza wydziały mechaniczne politechnik we Lwowie czy w Warszawie, spowodowało rozwój biur konstrukcyjnych w powstających zakładach produkujących pojazdy szynowe, takich jak Fablok, H. Cegielski, Warszawska Spółka Akcyjna Budowy Parowozów czy PZInż. w Ursusie, a także powstanie struktur organizacyjnych w ówczesnym Ministerstwie Komunikacji, zajmujących się transportem kolejowym a w szczególności pojazdami kolejowymi. Przykładem mogą być: Katedra Budowy Lokomotyw na Politechnice Warszawskiej czy Referat Doświadczalny przy Departamencie Mechanicznym Ministerstwa Komunikacji. Jednym z absolwentów Wydziału Mechanicznego Politechniki Warszawskiej w roku 1928 był inż. Kazimierz Zembrzuski, który mając 25 lat rozpoczął w 1930 roku pracę w biurze konstrukcyjnym pierwszej w Polsce Fabryce Lokomotyw w Chrzanowie. Po kilku latach pracy zaprojektował,
a następnie jako szef zespołu konstruktorów, nadzorował budowę dwóch prototypów parowozu Pm36. Jeden z nich, na Światowej Wystawie Techniki i Sztuki w Paryżu, wystawiono w 1937 roku. Artykuł zawiera opis przebiegu rozwoju przemysłu konstrukcji i budowy taboru kolejowego na początku XX wieku oraz działań związanych z historią parowozu Pm36.

Słowa kluczowe: parowóz Pm36, K. Zembrzuski, Fablok
 pobierz (PDF 6 585 kB) 

3. Określanie kąta kierunkowego trasy i krzywizny osi toru na kolejach dużych prędkości
Władysław Koc

strony: 31-43

Streszczenie. 

W artykule opisano założenia dotyczące dwóch nowych metod obliczeniowych: określania kąta kierunkowego trasy kolejowej oraz wyznaczania krzywizny osi toru. Metody te wykorzystują dane pomiarowe w postaci współrzędnych kartezjańskich osi toru (uzyskiwane w trakcie procesu inwentaryzacyjnego), podstawę obliczeń zaś stanowi identyfikacja wirtualnej cięciwy wystawionej w płaszczyźnie poziomej, która łączy ze sobą dwa punkty na osi toru. Główną rolę odgrywa tutaj wyznaczone nachylenie stycznej do osi toru. Następnie podjęto próbę sprawdzenia, w jakim stopniu te metody odpowiadają uwarunkowaniom występującym na kolejach dużych prędkości. Zaprezentowano to na dwóch przykładach obliczeniowych, obejmujących układy geometryczne dla prędkości 260 km/h i 350 km/h. Aby w większym stopniu zachować możliwości odnoszenia się do rzeczywistości, postanowiono uzyskać hipotetyczne dane pomiarowe przez wirtualne zdeformowanie tych układów. Pod względem jakościowym wyniki przeprowadzonej analizy nie różniły się niczym od wcześniejszych analiz odnoszących się do kolei konwencjonalnych. Potwierdziły one w sposób bezdyskusyjny przydatność rozpatrywanych metod do określania kąta kierunkowego trasy i wyznaczania krzywizny osi toru na kolejach dużych prędkości. Jak wykazano, do stosowania na tych kolejach należałoby rekomendować cięciwę o długości lc = 100 m.

Słowa kluczowe: droga kolejowa, koleje dużych prędkości, kąt kierunkowy trasy, krzywizna osi toru, algorytmy obliczeniowe, przykładowe układy geometryczne
 pobierz (PDF 781 kB) 

4. Urządzenia zakończenia torów kolejowych
Dariusz Kowalczyk

strony: 45-58

Streszczenie. 

Urządzenia zakończenia torów, są bardzo ważnymi konstrukcjami nie tylko w transporcie kolejowym. W artykule przedstawiono i opisano kilka przypadków zdarzeń najazdu pojazdów na urządzenia zakończenia torów (kozły oporowe, ang. Buffer stop), w których wykazano istotny wpływ tych urządzeń na bezpieczeństwo, skuteczność ich konstrukcji oraz ograniczenie zniszczeń. Dokonano analizy wymagań urządzeń o starych konstrukcjach zakończenia torów według BN-79 9310-06 „Kozły oporowe” oraz obecnie obowiązujących przepisów. Przedstawiono wytyczne dla nowych projektowanych konstrukcji zakończenia toru, obowiązujących na liniach kolejowych PKP PLK, które opisano w dokumencie „Konstrukcje nawierzchni kolejowej – tom 1” 2021 r. Opisano przykłady konstrukcji urządzeń zakończenia torów: stałych (nieprzesuwnych) oraz samohamownych. Wykonano obliczenia MES typu explicity w programie ANSYS Mechanical R2023, symulujące przebieg zdarzań najazdu pojazdu na kozioł oporowy (stały, nieprzesuwny). Poddano ocenie konstrukcję urządzeń zakończenia torów budowanych według wymagań normy branżowej BN-79 9310-06, które nadal często występują w infrastrukturze kolejowej.

Słowa kluczowe: kozioł oporowy, kozły oporowe samohamowne, kozły oporowe stałe
 pobierz (PDF 9 521 kB) 

5. Ślad węglowy w transporcie szynowym
Jolanta Maria Radziszewska-Wolińska, Maria Łyszcz

strony: 59-64

Streszczenie

W artykule opisano pojęcie śladu węglowego, który stanowi całkowitą sumę emisji gazów cieplarnianych wywołanych bezpośrednio lub pośrednio przez daną jednostkę (osobę, organizację, wydarzenie lub produkt). Scharakteryzowano aktualnie stosowane metody wyliczania i przedstawiania śladu węglowego na podstawie normy ISO 14067:2018 oraz serii norm ISO 14040:2009. Przedstawiono również ślad węglowy w odniesieniu do różnych środków transportu. Z przeprowadzonej analizy wynika, że najwięcej gazów cieplarnianych pochodzi z transportu drogowego, natomiast najmniej z transportu kolejowego.Należy jednak zwrócić uwagę, że do każdej podróży oraz ilości emitowanego przez nią śladu węglowego należy uwzględnić m.in. emisję spowodowaną w trakcie wytwarzania elementów składowych wraz z ich transportem do producenta pojazdów, emisję z procesu budowy pojazdów i wdrożenia ich do eksploatacji, a także budowę niezbędnej infrastruktury. W artykule wykazano również, że budowa nowych linii kolejowych dużych prędkości wpływa na ograniczenie emisji dwutlenku węgla w transporcie. Zasugerowano także ponowne przeanalizowanie opłacalności rozwoju transportu intermodalnego towarów.

Słowa kluczowe: bezpieczeństwo pożarowe, materiały wyspecyfikowane, wycena i ocena ryzyka
 pobierz (PDF 1 635 kB) 

Wszystkie artykuły są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Problemy Kolejnictwa zeszyt nr 201, 2024

Słowo wstępne redaktora Naczelnego
czytaj    pobierz (PDF 187 kB)

 1. Czynniki wpływające na wykorzystanie kolejowych przewozów regionalnych na przykładzie województwa lubelskiego
Marek Graff

 strony: 7-27

Streszczenie. Modernizacja kolei, czyli remonty infrastruktury oraz zakupy nowego taboru plus modernizacje eksploatowanych pojazdów na terenie województwa lubelskiego, z powodzeniem jest realizowana od kilkunastu lat wraz z pojawieniem się funduszy pomocowych UE. Pierwszą inwestycją była budowa krótkiej linii kolejowej (< 4 km) na lotnisko cywilne pod Lublinem zrealizowana w ramach przygotowań do EURO 2012 (linia oddana do eksploatacji po koniec 2012 r.), czyli mistrzostw w piłce nożnej Europy organizowanych przez Polskę i Ukrainę. Wkrótce pojawiły się kolejne inwestycje – elektryfikacja LK 68 Lublin – Stalowa Wola oraz modernizacja LK 7 Warszawa – Lublin, czy przebudowa stacji Lublin Główny. Wykonano także rewitalizację LK 30 Łuków – Lublin oraz prace na LK 72 Zamość – Hrubieszów. Dodatkowo, ukończono przebudowę stacji w Białej Podlaskiej, Małaszewiczach i Terespolu wraz z modernizacją LK 2 pełniących istotną rolę w komunikacji towarowej z Rosją i Białorusią, której znaczenie zmniejszyło się po lutym 2022 r. (inwazja Rosji na Ukrainę). Sukcesywnie modernizowana jest LHS, której znaczenie w komunikacji z Ukrainą obecnie bardzo wzrosło. Nie uruchomiono jednak kolei aglomeracyjnej, łączącej Lublin z Chełmem i Zamościem oraz miastami powiatowymi: Puławami, Kraśnikiem i Parczewem czy Lubartowem (obecnie powstaje koncepcja lubelskiej kolei aglomeracyjnej).

Słowa kluczowe: Lublin, Program Polska Wschodnia, Program Kolej+, modernizacja, LK 7, LK 68, LHS
 pobierz (PDF 1 920 kB) 

2. Określenie podatności powierzchni tocznej szyn kolejowych na pęknięcia
Ireneusz Mikłaszewicz, Robert Bińkowski, Jakub Michalik, Michał Szymański

 strony: 29-36

Streszczenie. W artykule przedstawiono jedną z głównych wad szyn kolejowych typu pęknięcie oraz zależności wpływające na wielkość pęknięcia. Zastosowano nową metodę badań polegającą na wciskaniu stożka o kącie rozwarcia 60° w przygotowany fragment szyny. Stwierdzono, że tworzący się zgniot powierzchniowy materiału spowodowany obciążeniem, a także dynamiką jazdy taboru kolejowego jest przyczyną powstawania wady typu pęknięcia krawędziowe powierzchni (head checks) szyn. Stwierdzono również duży wpływ struktury warstwy powierzchni tocznej szyn na powstawanie pęknięć. Zaproponowano sposób określenia podatności powierzchni tocznej szyn na tworzenie się wad szyn za pomocą współczynnika Wp.

Słowa kluczowe: head check szyn, powierzchnia toczna, współczynnik podatności
 pobierz (PDF 2 307 kB) 

3. Technologia RFID w zarządzaniu i sterowaniu ruchem kolejowym – badania symulacyjne na torze doświadczalnym
Jarosław Moczarski

strony: 37-47

Streszczenie. Technologia RFID jest coraz powszechniej stosowana w różnych gałęziach gospodarki. Umożliwia identyfikację i lokalizację przemieszczających się obiektów, ułatwia automatyzację realizowanych procesów oraz kontrolę ich przebiegu. Cyfryzacja informacji pozwala na ich szybkie przetwarzanie i przesyłanie między różnymi poziomami podejmowania decyzji. Eksperymenty, przeprowadzone przez autora na torze doświadczalnym stanowiska badawczego, potwierdziły celowość wykorzystania technologii RFID (ang. Radio-Frequency Identification – identyfikacja za pomocą fal radiowych) w transporcie kolejowym, zarówno w obszarze zarządzania przewozami, jak również w sterowaniu ruchem pociągów. Symulacje wykazały, że system RFID umożliwia wykrywanie poruszającego się taboru, kontrolę ciągłości składu oraz stwierdzanie końca pociągu. Pozwala lokalizować i identyfikować pociągi, wagony oraz przewożone ładunki, umożliwia automatyczne sterowanie ruchem pociągów przez wyświetlanie na sygnalizatorach blokady samoczynnej odpowiednich sygnałów. We współpracy z systemem wizyjnym wykrywa niebezpieczne przesunięcia przewożonych ładunków. Wyniki przeprowadzonych badań mogą stanowić podstawę do eksperymentalnego wdrożenia i weryfikacji zastosowanych rozwiązań w rzeczywistych warunkach eksploatacji.

Słowa kluczowe: technologia RFID, modelowanie i symulacja, lokalizacja i identyfikacja taboru, sterowanie ruchem kolejowym
 pobierz (PDF 982 kB) 

4. Oddziaływanie kolei dużych prędkości na środowisko. Część 2: Drgania
Krzysztof Polak

strony: 49-56

Streszczenie. W artykule opisano zagadnienia związane z oddziaływaniem drgań generowanych przez koleje dużych prędkości na środowisko. Wskazano najważniejsze regulacje prawne z zakresu odziaływań drgań na budynki i ludzi w nich przebywających, a także scharakteryzowano ich główne źródła pochodzące z kolei dużych prędkości. Określono negatywny wpływ drgań na poszczególne elementy otoczenia/środowiska (człowiek, budynki, zwierzęta) w fazie budowy, eksploatacji oraz likwidacji kolei dużych prędkości. Wskazano najczęściej stosowane sposoby minimalizujące ten rodzaj oddziaływań.

Słowa kluczowe: drgania, kolej dużych prędkości, oddziaływanie kolei dużych prędkości na środowisko
 pobierz (PDF 415 kB) 

5. Materiały i wyroby niespełniające wymagań ochrony przeciwpożarowej a dopuszczane do stosowania w pojazdach szynowych ze względu na konieczność funkcjonalną
Izabela Tarka, Danuta Milczarek, Aneta Świetlik

strony: 57-67

Streszczenie Zapewnienie bezpieczeństwa pożarowego w taborze szynowym powiązane jest z zastosowaniem materiałów i wyrobów spełniających wymagane właściwości ogniowe przedstawione szczególnie w normie PN-EN 45545-2. Znane są jednak sytuacje, w których wytyczne ochrony przeciwpożarowej nie zawsze mogą być zrealizowane ze względu na inne wymagania, np. związane z bezpiecznym użytkowaniem materiału czy komponentu lub jego funkcjonalnością w pojeździe. W artykule opisano zasady umożliwiające dopuszczanie w takich przypadkach materiałów/wyrobów do użytkowania w pojazdach szynowych ze względu na konieczność funkcjonalną ich zastosowania zgodnie z zapisami pkt. 4.7 PN-EN 45545-2. Rozpatrywane możliwości dopuszczenia komponentów z tego punktu powinny być poddawane rzetelnej analizie określającej ostatecznie ryzyko ich zastosowania zgodnie z zasadami wspólnej metody oceny bezpieczeństwa odnoszącej się do wyceny i oceny ryzyka.

Słowa kluczowe: bezpieczeństwo pożarowe, materiały wyspecyfikowane, wycena i ocena ryzyka
 pobierz (PDF 300 kB) 

Wszystkie artykuły są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Problemy Kolejnictwa zeszyt nr 178, 2018

Słowo wstępne redaktora Naczelnego
 czytaj    pobierz (PDF 59 kB)

1. Reserves for Improving the Energy Efficiency of Traction Power Systems (Rezerwy poprawienia wydajności energetycznej systemów zasilania trakcyjnego)
Hubskyi P.V.

strony: 7-11

streszczenie: W artykule zanalizowane zostały trendy w przemyśle elektroenergetycznym tzn. ciągły wzrost zasobów energetycznych i potrzeba poprawienia wydajności energetycznej przez wprowadzenie energooszczędnych środków. Rozważono również niektóre metody poprawy wydajności transportu kolejowego.

Słowa kluczowe: wydajność energetyczna, wskaźniki wydajności, energooszczędność, trakcja elektryczna, koleje zelektryfikowane, prąd stały, rozproszone zasilanie
 pobierz (PDF 218 kB) 

2. Europejskie Plany Wdrażania ERTMS
Krzysztof Jaworski

strony: 13-32

streszczenie: W 2017 r. przyjęto nowy Europejski Plan Wdrażania ERTMS, który zastąpił dokument z 2009 r. W opracowaniu przeanalizowano przepisy i uregulowania odnoszące się do wdrażania ERTMS na terenie UE. W szczególności w zakresie Europejskich Planów Wdrożenia ERTMS oraz krajowych planów wdrożenia systemu. Ponadto w opracowaniu przeanalizowano postępy we wdrażaniu systemu ERTMS zarówno pod kątem polityk na poziomie UE jak i planów krajowych.

Słowa kluczowe: ERTMS; ETCS; Europejski Plan Wdrażania ERTMS; Krajowe Plany Wdrażania ERTMS; TSI CCS; TEN-T
 pobierz (PDF 1 906 kB) 

3. Dostosowanie linii konwencjonalnych w wybranych zarządach kolejowych do prędkości jazdy równej lub większej od 200 km/h
Andrzej Massel

strony: 33-46

streszczenie: W artykule przedstawiono i porównano doświadczenia związane z wprowadzaniem prędkości maksymalnej 200 km/h i większej na istniejących, konwencjonalnych liniach kolejowych we Francji, w Niemczech, w Austrii, w Rosji i w Chinach. Zbadano średnią i sumaryczną długość odcinków zmodernizowanych do prędkości 200 km/h (lub większej) oraz ich udział w całkowitej długości linii. Rozpatrzono także cechy zmodernizowanych linii kolejowych, takie jak zmiany układów geometrycznych toru, likwidacja przejazdów w poziomie szyn, wyposażenie rozjazdów w ruchome dzioby krzyżownic oraz zabudowę systemu bezpiecznej kontroli jazdy pociągu.

Słowa kluczowe: modernizacja, linia kolejowa, prędkość pociągów, układy geometryczne torów, rozjazdy, przejazdy, sterowanie ruchem, tabor kolejowy
 pobierz (PDF 2 898 kB) 

4. Wykorzystanie MES do modelowania zawieszenia nadwozia wagonu towarowego
Michał Opala, Seweryn Koziak

strony: 47-54

streszczenie: W artykule przedstawiono model zawieszenia pojazdu towarowego, w którym uwzględniono wykładzinę cierną wykonaną z tworzywa sztucznego, jako element, który przenosi obciążenia pionowe i poprzeczne występujące między nadwoziem i wózkiem w gnieździe czopa skrętu. Model kontaktu wykładziny ciernej z gniazdem i czopem skrętu przygotowano przy pomocy metody elementów skończonych, uwzględniono geometrię kontaktu konforemnego niegładkich i odkształcalnych powierzchni kulistych. Model kontaktu wykładziny i gniazda skrętu połączono z modelem wieloczłonowym pojazdu szynowego. Walidację modelu przeprowadzono na podstawie wyników pomiarów wykonanych na urządzeniu służącym do wyznaczania momentu oporowego wózka pojazdu szynowego.

Słowa kluczowe: wykładzina cierna, oddziaływania mechaniczne między nadwoziem i wózkiem, wagon towarowy, badania symulacyjne
 pobierz (PDF 1 922 kB) 

5. Intermodalny transport kapsuł Hyperloop – koncepcja, wymagania, korzyści
Michał Rudowski

strony: 55-62

steszczenie: W pracy przedstawiono koncepcję rozszerzenia zastosowania Hyperloop w transporcie towarów i osób. Kapsuły Hyperloop mają się poruszać z maksymalną prędkością od kilkuset km/h do prędkości dźwięku, więc powinny znaleźć zastosowanie w przypadku konieczności szybkiego transportu na odległość od kilkuset do kilku tysięcy kilometrów. Obecnie takie potrzeby zaspokajają linie lotnicze i linie Kolei Dużych Prędkości (KDP), które oferują przejazdy z mniejszą prędkością, ale mogą odbierać i dostarczać pasażera lub ładunek bliżej miejsca rozpoczęcia podróży oraz miejsca przeznaczenia. Przedstawiona koncepcja polega na skonstruowaniu i wykorzystaniu intermodalnych kapsuł Hyperloop, które pozbawione elementów napędowych mogłyby być wykorzystane podobnie jak tradycyjne kontenery do szybkiego transportu towarów, a w dalszej perspektywie osób. W pracy przedstawiono podstawowe wymagania dla kapsuł oraz środków ich transportowania jak pojazdy Hyperloop, specjalizowane samoloty, dedykowane składy pociągów KDP, a także siodłowe ciągniki drogowe lub jednostki pływające realizujące przewozy w zakresie „ostatniej mili”. W pracy omówiono korzyści wynikające z konstrukcji i zastosowania kapsuł intermodalnych i środków transportu im dedykowanych. W podsumowaniu oceniono perspektywy wdrożenia nowej gałęzi transportu intermodalnego, która przy jednoczesnym zastosowaniu współczesnych metod i środków informatycznych może się przyczynić do szybszego transportowania towarów i osób nie tylko dzięki skróceniu czasu przejazdu (Hyperloop, KDP, samolot), ale również dzięki skróceniu czasu operacji w punktach przeładunku kapsuł, które mogłyby być transportowane od miejsca początkowego do docelowego bez przesiadek lub przeładunku. Zdaniem autora takie rozwiązanie może najpierw rozwiązać problem szybkiego transportu towarów do ośrodków, gdzie nie będzie terminali Hyperloop, a docelowo przyspieszyć transport osób wzbogacając i uzupełniając rynek przewozów.

Słowa kluczowe: intermodalne kapsuły, Hyperloop, kolej, lotnictwo
 pobierz (PDF 128 kB) 

6. Kolejowe wyjazdowe krzywe przejściowe a dynamika poprzeczna pojazdu
Piotr Woźnica, Krzysztof Zboiński

strony: 63-71

streszczenie: Niniejsza praca dotyczy optymalizacji kształtu kolejowych krzywych przejściowych (KP) wyjazdowych. Określenie „wyjazdowa” w stosunku do krzywej przejściowej odnosi się do zasadniczego kierunku jazdy pojazdów szynowych, tj. od łuku kołowego do prostej. Jako krzywe przejściowe wyjazdowe w pracy przyjęto wielomian 9. stopnia. W optymalizacji kształtu krzywych wykorzystano model 2-osiowego pojazdu szynowego. Wspomniane funkcje celu dotyczyły znormalizowanej po długości drogi wartość całki z wartości bezwzględnej tak przyspieszenia poprzecznego nadwozia, jak i jego zmiany. W pracy przedstawiono wyniki optymalizacji kształtu krzywych wyjazdowych – typy krzywizn optymalnych krzywych przejściowych wyjazdowych oraz przebiegi dynamiczne – przemieszczenia i przyspieszenia tak poprzeczne, jak i pionowe środka masy nadwozia.

Słowa kluczowe: kolejowe krzywe przejściowe wyjazdowe, dynamika pojazdów szynowych, optymalizacja
 pobierz (PDF 254 kB) 

7. Ocena integracji połączeń kolejowych (rozkładów jazdy pociągów) uruchamianych w ramach służby publicznej
Iwona Wróbel

strony: 73-79

streszczenie: Tematyka artykułu obejmuje kształtowanie integracji pasażerskich połączeń kolejowych wykonywanych w ramach służby publicznej. Omówiono zadania organizatorów i operatorów publicznego transportu zbiorowego oraz funkcjonowanie pasażerskich przewozów kolejowych. Przedstawiono warunki i zasady skomunikowań pociągów określone w Planie transportowym oraz stosowaną metodykę obliczeń wskaźnika średniosieciowego czasu skomunikowania i średniosieciowego czasu oczekiwania. Na podstawie porównania zapisów zawartych w Planie transportowym przed i po jego nowelizacji, wykazano różnice odnoszące się do integracji połączeń kolejowych, realizowanych przez różnych przewoźników.
Na przykładzie dwóch stacji węzłowych charakteryzujących się różnym potencjałem przewozowym: Krakowa Głównego i Zbąszynka, przedstawiono analizę skomunikowań pociągów pasażerskich jako elementu integracji przewozów. Przegląd danych historycznych z poprzednich rozkładów jazdy pociągów (edycja: 2013/14, 2014/15 i 2015/16) oraz obecnego rozkładu (rjp 2016/17) umożliwił ewaluację podstawowych parametrów, takich jak: liczba pociągów międzywojewódzkich i regionalnych, liczba połączeń skomunikowanych na kierunkach określonych w Planie transportowym, wartość średniego czasu oczekiwania i średniego czasu skomunikowania dla tych stacji. Przedstawienie trendów zmian pozwoliło ocenić kolejową ofertę przewozową, świadczoną jako służba publiczna. W podsumowaniu zwrócono uwagę na istniejące mankamenty obecnej wersji Planu transportowego oraz propozycję uzupełnień w zakresie określenia udziału pociągów skomunikowanych.

Słowa kluczowe: rozkład jazdy pociągów, skomunikowania, stacja kolejowa, plan transportowy, publiczny transport zbiorowy
 pobierz (PDF 193 kB)